1. Vị trí và khái quát

         Thiền Viện Trúc Lâm Sóc Trăng tọa lạc tại khóm 5, phường 2, thành phố Sóc Trăng – một trong những trung tâm văn hóa và tôn giáo quan trọng ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Đây là công trình Phật giáo mang đậm dấu ấn Thiền phái Trúc Lâm – dòng thiền thuần Việt do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập vào cuối thế kỷ XIII, Thiền Trúc Lâm nhấn mạnh tu tập trong đời sống thường nhật, kết hợp giữa Thiền – Giáo – Luật, phù hợp với người Việt sống giữa cuộc đời nhưng vẫn giữ được tâm tĩnh lặng. Thiền Viện được xây dựng trên diện tích khoảng 6 ha, với kiến trúc mang đậm nét truyền thống phương Đông, kết hợp hài hòa giữa kiến trúc Phật giáo và không gian thiên nhiên yên bình, xanh mát. Công trình này được xây dựng từ tháng 12/2017 và chính thức được khánh thành vào đầu năm 2020 với kinh phí xây dựng hơn 100 tỷ đồng đến từ sự đóng góp tự nguyện của các mạnh thường quân, Phật tử trong và ngoài tỉnh – minh chứng cho niềm tin sâu sắc vào đạo Phật cũng như tinh thần hộ trì Tam Bảo của cộng đồng.

          2. Kiến trúc – Tinh hoa của sự giao hòa

          Toàn bộ khuôn viên thiền viện được quy hoạch hài hòa, đăng đối và mang đậm dấu ấn kiến trúc truyền thống của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử – dòng thiền do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập. Hệ mái cong, ngói âm dương, cột gỗ lim vừa thẩm mỹ mà còn mang ý nghĩa phong thủy: mái cong nâng đỡ cõi trời, ngói âm dương cân bằng âm dương, cột gỗ tượng trưng cho sức mạnh nội tại. Mỗi công trình trong khuôn viên thiền viện đều mang hơi thở cổ kính, đậm nét truyền thống và hướng tới sự thanh tịnh nội tâm. Các hạng mục chính gồm:

          Cổng Tam Quan: Cổng vào chính là ba lối đi tượng trưng cho “Không – Giả – Hữu”. Thiết kế mang đậm chất Phật giáo Bắc tông, với mái cong đầu đao, rồng chầu nguyệt, được lợp ngói âm dương truyền thống tạo nét cổ kính đặc trưng. Cổng là nơi đón tiếp du khách, cũng là biểu trưng cho sự chuyển hóa từ cõi đời vào cõi thiền.

          Chánh Điện: Là trung tâm tâm linh của thiền viện, được xây dựng theo hình chữ “đinh”, với ba gian rộng rãi và hai chái phụ. Bên trong chánh điện, pho tượng Phật Thích Ca Mâu Ni ngồi thiền trên tòa sen được đúc bằng đồng, cao 6,8m (cả bệ là 21m), toát lên vẻ từ bi và trang nghiêm. Tượng không chỉ để thờ mà còn là điểm tập trung năng lượng tâm linh. Hai bên tôn trí tượng Bồ Tát Quán Thế Âm và Bồ Tát Đại Thế Chí, mang ý nghĩa hóa độ chúng sinh bằng cả bi – trí – dũng. Nội thất sử dụng gỗ quý, chạm khắc hoa văn tinh xảo, không gian bên trong luôn nghi ngút hương trầm.

          Lầu chuông và lầu trống: Tọa lạc đối xứng hai bên chánh điện là lầu chuông và lầu trống, lầu chuông cao 15m, lầu trống cao 12m. Đây là biểu trưng cho âm thanh tỉnh thức, âm vang trong trẻo làm thức tỉnh tâm thức con người, không chỉ để đánh lễ, mà mỗi tiếng ngân lên còn là sự mời gọi quay về chính mình. Tiếng chuông ngân vang mỗi sớm chiều như một lời nhắc nhở, đánh thức nội tâm của khách chiêm bái.

          Hành lang tượng La Hán: 18 bức tượng La Hán bằng đá hoa cương đặt thành hai hàng dọc theo lối đi chính tạo nên không khí trang nghiêm và uy nghi. Mỗi pho tượng đều thể hiện một thần thái riêng biệt, một biểu hiện nội tâm khác nhau – vừa là điểm nhấn nghệ thuật, vừa mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc. Mỗi cảm xúc phản ánh trạng thái tâm lý khác nhau mà con người phải đối diện trên đường tu – thể hiện rằng giác ngộ không đồng nghĩa với vô cảm, mà là sự thấu hiểu.

          Bảo tháp và nhà Tổ: đây là nơi gìn giữ và tôn vinh các bậc cao tăng, nơi tổ chức các nghi lễ quan trọng của thiền viện. Ngoài ra Thiền viện còn có các hạng mục phụ trợ khác như nhà trụ trì, nhà hậu tổ, nhà tăng, trai đường, hội trường, khu giảng pháp, nhà khách và bãi đậu xe rộng rãi.

          3. Vai trò tâm linh, văn hóa và là điểm đến du lịch nổi bật

          Thiền Viện Trúc Lâm Sóc Trăng không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của phật tử địa phương mà còn là một điểm đến văn hóa – tâm linh nổi bật của tỉnh. Trong bối cảnh Sóc Trăng là nơi giao thoa của nhiều nền văn hóa, đặc biệt là giữa Phật giáo Bắc tông, Nam tông và tín ngưỡng dân gian Khmer, thiền viện góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của cộng đồng. Công trình được ra đời trong dịp kỷ niệm 709 năm ngày nhập Niết bàn của Đức Phật hoàng Trần Nhân Tông – người sáng lập Thiền phái Trúc Lâm, qua đó thể hiện tinh thần kế thừa và phát huy giá trị văn hóa – lịch sử Phật giáo Việt Nam. Thiền viện không chỉ phục vụ mục tiêu tu học nội bộ, mà còn trở thành trung tâm Phật giáo và văn hóa tâm linh của tỉnh Sóc Trăng. Nơi đây thường xuyên tổ chức các khóa thiền, giảng pháp, lễ hội Phật giáo lớn như Phật Đản, Vu Lan, rằm tháng Giêng... thu hút hàng ngàn Phật tử và du khách tham gia. Ngoài ra, thiền viện còn là nơi tổ chức các hoạt động cộng đồng như phát cơm chay miễn phí, tặng quà từ thiện cho người khó khăn và các chương trình hướng thiện cho giới trẻ.

Một khóa tu tập tại Thiền viện

          Với không gian yên bình, phong cảnh hữu tình, thiền viện còn là nơi để mọi người tìm về sự thanh tịnh trong tâm hồn giữa cuộc sống bộn bề. Nhiều du khách đến đây không chỉ để lễ Phật, mà còn để thiền định, đọc sách, chiêm nghiệm cuộc sống và hòa mình vào thiên nhiên. Nhờ vị trí thuận lợi nằm cạnh con sông và gần trung tâm thành phố và các tuyến đường lớn, việc di chuyển đến thiền viện rất thuận tiện. Ngoài ra, du khách còn có thể kết hợp tham quan các điểm nổi tiếng khác tại Sóc Trăng như chùa Dơi, chùa Đất Sét, chùa Kh’leang, bảo tàng Khmer Nam Bộ... Ngày nay, Thiền Viện Trúc Lâm Sóc Trăng đã trở thành điểm tham quan thu hút du khách thập phương mỗi khi có dịp đến Sóc Trăng. Không chỉ khách hành hương, mà cả những người yêu văn hóa, kiến trúc truyền thống và những ai đang tìm kiếm chốn an yên cũng tìm đến nơi đây.

          Thiền Viện Trúc Lâm Sóc Trăng không chỉ là một công trình Phật giáo ấn tượng về mặt kiến trúc và quy mô mà còn là biểu tượng cho tinh thần văn hóa dân tộc, sự nối tiếp giữa truyền thống và hiện đại, không chỉ là một công trình kiến trúc đồ sộ, mà còn là biểu tượng cho tinh thần “thiền giữa đời thường” – nơi ai cũng có thể tìm thấy sự thanh tịnh, thoát khỏi phiền não, và trở về với giá trị cốt lõi của con người. Với sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa, tâm linh và thiên nhiên, nơi đây xứng đáng là một trong những điểm đến không thể bỏ qua khi về vùng đất Sóc Trăng.

Huy Phạm