Cá khoai (hay còn gọi là cá cháo, cá chuối vì nó mềm như cháo) là một loại cá sống chủ yếu ở biển, đôi khi bắt gặp chúng ở vùng nước lợ nơi cửa sông tiếp giáp với biển. Loại cá này có thân dài, hình ống hơi dẹp, dài trung bình khoảng 10-27cm, thịt mềm, có màu trắng đục, xương rất ít, chỉ có một đường sụn chạy dọc theo sống lưng, nhưng đầu to, mắt nhỏ, miệng rộng có nhiều răng cứng, nhọn và rất sắc. Cá khoai có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon bổ dưỡng và hấp dẫn như: Cháo cá khoai, canh cá khoai nấu ngót, …. và đặc biệt là khô cá khoai. Tại Sóc Trăng, khô cá khoai là món đặc sản của vùng bờ biển dài 72km, tập trung nhiều nhất là huyện Vĩnh Châu và Trần Đề.

     Cách làm khô cá khoai cũng khá đơn giản. Cá từ ghe đánh bắt ngoài biển mang về, mổ bụng bỏ ruột, rửa sạch, ướp ít muối và sau đó, móc hàm răng của hai con cá vào nhau rồi vắt cá ngang những cây sào để phơi ngoài nắng. Khi phơi cá cần được trở mặt thường xuyên để lúc thành khô có màu tươi cả hai bên và thịt săn đều mới ngon. Không như các loại cá khác, thịt cá khoai chứa nhiều nước nên khi đem phơi khô tóp lại rất nhiều, con to như ống sáo thổi phơi khô chỉ còn bằng chừng ngón tay.

     Chế biến khô cá khoai chỉ độc nhất là món nướng, nhưng để nướng khô được ngon, phải nướng bằng bếp than, lửa nhỏ, khô nướng vừa có mùi thơm là ăn được. Lấy khô ra và đập đều tay cho khô mềm và tróc phần than cháy ra để khi ăn không có vị đắng.

     Khô cá khoai có vị nhẩn đắng làm nên nét đặc trưng của loài khô này, chấm với nước mắm me hoặc nước mắm xoài xắt sợi thì mới đúng điệu. Khô vừa nướng còn nóng hổi, xé chấm thứ nước “chua, cay, ngọt, mặn” đưa vào miệng nhai thật chậm, vị nhẩn của khô tiết ra hoà thành một hỗn hợp ngọt ngọt nhâm nhi với vài ly rượu đế là tuyệt hảo.

     Hiện nay, cá khoai còn được làm khô bằng một cách khác. Đó là xẻ cá khoai tươi ra, ướp gia vị và phơi khô vài nắng là có thể ăn được. Khô cá khoai làm bằng kiểu này rất ngon, có thể dùng để ăn cơm hoặc uống bia, rượu. Mùi vị của nó không hề thua kém các loại khô khác. Các cơ sở mua cá khô ở Kinh Ba, Trần Đề, đều có bán lại loại khô này và thường hút hàng trong dịp Tết, lễ hội.

     Ngày xưa, cá khoai là món ăn quen thuộc của những người dân vùng biển, nhưng bây giờ, khi chế biến thành khô cá khoai trở thành món ăn hấp dẫn, nhiều người ưa thích, là món đặc sản làm gỏi trong các bữa tiệc ở các nhà hàng./.

Tân Trang